Modern Devletin Krizi ve Bürokratik Tıkanma

21. yüzyılda dünya hızla dijitalleşirken, birçok ülkede kamu yönetimi hâlâ 20. yüzyılın refleksleriyle hareket etmeye devam ediyor. Özellikle geleneksel bürokratik yapılar, esneklikten uzak, hiyerarşik ve kırtasiyeci yapılarıyla modern devletin değişen ihtiyaçlarına karşılık veremez hâle gelmiş durumda. Türkiye’de de bu sorun, kamu hizmetlerinin etkinliği, hız ve şeffaflık açısından ciddi bir tartışma konusu haline gelmiştir.

Bürokratik tıkanma, sadece işlem sürelerinin uzaması anlamına gelmez. Aynı zamanda kamu politikalarının sahada uygulanabilirliğini, vatandaşın devlete olan güvenini ve yönetişim kalitesini de doğrudan etkiler. Dijital çağda vatandaş; hızlı, erişilebilir ve kullanıcı dostu hizmetler beklemektedir. Ancak mevzuatın hantallığı, yetki karmaşası ve sorumluluk dağınıklığı, bu beklentilerin çoğu zaman karşılanamamasına neden olmaktadır.

Türkiye’de modernleşme süreci, Tanzimat’tan itibaren bürokrasinin merkeze alındığı bir devlet modeline dayanır. Cumhuriyet ile birlikte kurumsallaşma hız kazanmış olsa da, bürokrasinin merkeziyetçiliği ve teknokratik yaklaşımı, zamanla halkla bağını zayıflatmıştır. Yerel taleplerin dikkate alınmadığı, tepeden inme kararlarla şekillenen yönetim anlayışı, demokratik katılımın önünde de engel teşkil etmektedir.

Günümüzde etkili bir kamu yönetimi için yalnızca yasaların yeterli olmadığı açıktır. İnsan kaynağının niteliği, liyakat sistemi, denetim mekanizmalarının bağımsızlığı ve teknoloji entegrasyonu da en az mevzuat kadar önemlidir. Ancak Türkiye’de son yıllarda görülen kurumsal zayıflamalar, bürokratik kadroların siyasallaşması ve keyfiyetin artması, devletin kurumsal kapasitesini törpülemektedir.

Çözüm; dijitalleşme odaklı, hesap verebilirliği önceleyen, vatandaşı merkeze alan yeni bir kamu yönetimi paradigmasıdır. Bürokrasi; değişimi frenleyen değil, kolaylaştıran bir aktöre dönüştürülmelidir. Aksi hâlde modern devlet, halkın ihtiyaçlarına kör ve sağır kalan, kendi iç mantığına hapsolmuş bir yapıya dönüşme riski taşır.